Ουρολοιμώξεις

Ουρολοίμωξη είναι η λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος και αποτελεί μια από τις συχνότερες αιτίες επίσκεψης σε εξωτερικό ιατρείο παγκοσμίως. Αφορά κυρίως σε γυναίκες ενώ είναι επίσης συχνή σε παιδιά. Η συχνότητα στους άνδρες είναι πολύ μικρή κατά την ενήλικο ζωή αλλά αυξάνεται στην τρίτη ηλικία.

Ανάλογα με το επίπεδο του ουροποιητικού συστήματος που εμπλέκεται, διατυπώνεται ο όρος ουρηθρίτιδα σε φλεγμονή της ουρήθρας, προστατίτιδα σε φλεγμονή του προστάτη, κυστίτιδα σε φλεγμονή της ουροδόχου κύστεως και πυελονεφρίτιδα σε φλεγμονή του νεφρού. Οι παραπάνω όροι αποτελούν υποσύνολα του γενικότερου όρου της ουρολοίμωξης.

• Ελλιπής υγιεινή

Η πλημμελής καθαριότητα της περιοχής των γεννητικών οργάνων είτε μη τακτικά είτε με τη χρήση ακατάλληλων σκευασμάτων δε βοηθά στη συνεχή απομάκρυνση των μικροβίων.

• Στάση των ούρων

Η απρόσκοπτη ροή των ούρων και η τακτική ούρηση εξασφαλίζουν την αποφυγή στάσης των ούρων. Παρόλα αυτά, για λόγους που επιβάλλει η φύση της εργασίας ή ο φόβος επίσκεψης σε κοινόχρηστη τουαλέτα, προκαλείται συχνά πολύωρη αναβολή της ούρησης. Ακόμη, ανατομικοί λόγοι όπως η απόφραξη της ροής των ούρων όπως από λίθο ή υπερτροφία του προστάτη οδηγούν σε παρατεταμένη στάση των ούρων. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και σε διαταραχές νευρώσεως της ουροδόχου κύστης (νευρογενής κύστη).

• Σεξουαλική πράξη

Μετά από σεξουαλική πράξη παρατηρείται παρουσία μικροβίων στην ουρήθρα η οποία είναι μεγαλύτερη όσο αυξάνεται ο χρόνος της πράξης, η χρήση λιπαντικών ή υπάρχει επαφή με την πρωκτική χώρα. Αν τη σεξουαλική πράξη δεν ακολουθεί ούρηση για την απομάκρυνση των μικροβίων τότε αυτά πολλαπλασιάζονται και οδηγούν σε ουρολοίμωξη.

• Ξένα σώματα

Η παρουσία ξένων σωμάτων όπως είναι κυρίως ο ουροκαθετήρας προάγει την προσκόλληση και ανάπτυξη μικροβίων.

Τα συμπτώματα της ουρολοίμωξης είναι ουσιαστικά αποτέλεσμα της ουρηθρίτιδας ή κυστίτιδας. Περιλαμβάνουν:

• Καύσος κατά την ούρηση
• Συχνουρία
• Δυσουρία (δυσκολία στην ούρηση)
• Έπειξη προς ούρηση με μικρή ποσότητα ούρων
• Άλγος ή βάρος στην περιοχή των έξω γεννητικών οργάνων
• Έντονη οσμή των ούρων
• Αιματουρία

Αν στα ανωτέρω συμπτώματα προστεθεί πυρετός τότε η συμπτωματολογία είναι αποτέλεσμα πυελονεφρίτιδας δηλαδή φλεγμονής στο επίπεδο των νεφρών ή προστατίτιδας. Και οι δύο αυτές περιπτώσεις αποτελούν σοβαρό λόγο επείγουσας αντιμετώπισης.

Η διερεύνηση της ουρολοίμωξης περιλαμβάνει:

• Λήψη λεπτομερούς ιστορικού που θέτει ουσιαστικά την υποψία της διάγνωσης
• Κλινική εξέταση
• Εργαστηριακό έλεγχο

Ο εργαστηριακός έλεγχος περιλαμβάνει κατά βάση τρία επίπεδα:

• Γενική εξέταση ούρων

Κύρια ένδειξη αποτελεί η παρουσία πυοσφαιρίων (λευκοκυττάρων) ενώ επικουρικά μπορεί να συμβάλλουν και άλλες πληροφορίες όπως η παρουσία νιτρωδών, το αλκαλικό pH ή και η παρουσία αίματος.

• Καλλιέργεια ούρων

Τα ούρα καλλιεργούνται για την ανάδειξη του υπεύθυνου για την ουρολοίμωξη μικροβίου και ακολούθως γίνεται αντιβιόγραμμα δηλαδή ο έλεγχος ευαισθησίας του αναδειχθέντος μικροβίου ώστε να εντοπισθεί το καταλληλότερο αντιβιοτικό για την αντιμετώπισή του.

Τόσο για τη γενική όσο και για την καλλιέργεια ούρων απαιτείται η χρήση μικρού ειδικού δοχείου συλλογής των ούρων. Προτιμάται η πρώτη πρωϊνή ούρηση και μετά από σχολαστική καθαριότητα των έξω γεννητικών οργάνων με σαπούνι και άφθονο νερό συλλέγεται από το μέσον της ούρησης ποσότητα ούρων αντίστοιχη τουλάχιστον με το μισό όγκο του δοχείου.

• Υπερηχογράφημα

Σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να κριθεί αναγκαίος ο υπερηχογραφικός έλεγχος του ουροποιητικού συστήματος με υπερηχογράφημα νεφρών, ουρητήρων, ουροδόχου κύστεως (ή και προστάτου στους άνδρες).

Η θεραπεία της ουρολοίμωξης γίνεται με αντιβιοτική αγωγή στη βάση αντιβιογράμματος ενώ παράλληλα πρέπει να συνοδεύεται από αυξημένη πρόσληψη υγρών για την απομάκρυνση του μικροβιακού φορτίου από την ουροφόρο οδό και την ενυδάτωση του ασθενούς.

Για την αντιμετώπιση των υποτροπιαζουσών ουρολοιμώξεων (τουλάχιστον τρία επεισόδια ετησίως) χρησιμοποιούνται αντιβιοτικά σε χαμηλές δόσεις για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ή μόνο μετά από σεξουαλική επαφή για περιπτώσεις που σχετίζονται με σεξουαλική επαφή.

Η σημαντικότερη παράμετρος της θεραπείας είναι η πρόληψη και βασίζεται στα εξής:

• Τήρηση κανόνων υγιεινής με καθημερινό πλύσιμο και αλλαγή εσωρούχων με αποφυγή στενών ή νάιλον και προτίμηση των βαμβακερών
• Επαρκής πρόσληψη υγρών και σε συνεχή ρυθμό χωρίς κενά κατά τη διάρκεια της ημέρας
• Τακτική ούρηση και αποφυγή αναβολής της
• Κατανάλωση χυμού cranberries
• Ούρηση αμέσως μετά τη σεξουαλική επαφή

Το παρόν άρθρο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν αποτελεί θεραπευτική οδηγία ή αγωγή καθώς αυτή μπορεί να δοθεί εξατομικευμένα μόνο από το θεράποντα ιατρό μετά από προσεκτική λήψη ιστορικού, πραγματοποίηση κλινικής εξέτασης και διεκπεραίωσης των αναγκαίων παρακλινικών εξετάσεων.